Een eer, dat is het

Mevrouw Moosbrugger, meneer Boer, wethouder Van Gils, meneer Castelein, dames en heren,

Een eer, dat is het, als je hier in de Leuvehaven als minister zo’n historisch document in handen krijgt en in een mooie vitrine mag leggen om aan het publiek te tonen. Op zo’n moment besef je weer even dat wij slechts een radertje zijn en dit niet meer is dan een fragment in de rijke levensloop van deze Akte.

Een Akte die twee wereldoorlogen doorstond. En overleefde. De landen die meer dan 150 jaar geleden hun handtekeningen onder dit document zetten, waren twee keer met elkaar in oorlog. Maar handel is handel. En de vrije scheepvaart op de Rijn ging door.

Want dames en heren, we staan er niet elke dag bij stil. Maar het profijt dat de gemiddelde Nederlander heeft van de Akte van Mannheim! Dat kunnen we bijna niet bevatten.

De Rijn is een levensader voor ons vrachtvervoer. Door de Akte van Mannheim is Rotterdam Europa’s grootste haven. Door de Akte van Mannheim ligt de focus niet op leges, tolgeld of stapelrechten, maar op veiligheid, efficiëntie en duurzaamheid.

Door deze Akte gaat bijna 60 procent van het transport tussen Rotterdam en Duitsland over water en rijden er tussen Duitsland, Zwitserland, Frankrijk, België en Nederland jaarlijks bijna vijf miljoen minder vrachtwagens. Kun je nagaan wat dat doet voor de files en het milieu…

150 jaar…  Vrijwel even oud als dit geweldige museum. En in al die decennia had de binnenvaart zijn uitdagingen. In al die vijftien decennia hebben schippers, handelaars en staten hard gewerkt om de scheepvaart over de Rijn efficiënter en veiliger te krijgen.

Een tijdje geleden las ik het boek ‘Een vrouw van staal’ van Corine Nijenhuis. Een prachtige biografie van het 100 jaar oude binnenvaartschip de Henriëtte. Dan besef je hoeveel zo’n schip meemaakt en welke enorme veranderingen de scheepvaart in een eeuw heeft doorgemaakt. 

De Henriëtte begon haar leven als vrachtschip. Ze vaarde de bietencampagne. Ze bouwde mee aan de Afsluitdijk. In de oorlog werd ze geconfisqueerd en gebruikt als patrouilleboot. Ze hielp mee met het bouw van de Deltawerken…

De grootste revolutie was toen het schip haar zeilen inwisselde voor een motor. Een nieuw tijdperk brak aan waarin de scheepvaart betrouwbaarder werd, sneller, minder afhankelijk van weersomstandigheden.

Inmiddels is de Henriëtte het woonschip van de schrijfster van het boek. Een schip met negen levens…

Dames en heren,

Ook vandaag hebben we zicht op een nieuw tijdperk. Een tijd waarin schepen op schone energie varen, autonoom en digitaal. Een tijdperk zonder fossiele brand- en grondstoffen.

Vorig jaar hebben we met de Verklaring van Mannheim een nieuwe dimensie aan de Akte toegevoegd. We gaan schoner varen: 35% minder broeikasgassen en verontreiniging in 2035, volledig klimaatneutraal in 2050. Dat lijkt ver weg, maar dat is het niet! Zeker niet als je je realiseert dat een binnenvaartschip zo’n 40 jaar meegaat.

Dan moeten de aanpassingen aan nieuwe schepen nú plaatsvinden. Dan is nú het moment voor innovaties!

In Nederland werken we op dit moment hard aan een Green Deal. Bedrijven, kennisinstellingen en overheden gaan nóg intensiever samenwerken om onze ambities concreet te maken. We denken na over financiering, techniek, rendabele business cases…

Ik realiseer me daarbij dat de binnenvaart een ingewikkelde branche is met veel familiebedrijven, voor wie elke euro telt. Ik zie óók dat onze ambities dezelfde zijn en de branche niet stilzit. Bij het Maritime Awards Gala zie ik elk jaar fantastische innovaties voorbij komen. Maar willen we onze mooie woorden waarmaken en onze concurrentiepositie behouden, dan moeten we naar een hoger plan.

En weet u wat het mooie is van de Akte van Mannheim en de Centrale Commissie voor de Rijnvaart? Dat we het niet alleen hoeven te doen. De internationale contacten zijn er. Die zijn er al 200 jaar. Laten we ze ook voor dit doel volop inzetten.
De Henriëtte kon zich aanpassen, negen keer zelfs. Ik weet zeker dat we dat nu weer kunnen!

En tegen u, meneer Boer, zeg ik dan: ik hoop dat dit museum over 30 jaar weer een prachtige nieuwe zaal kan inrichten: die van de groene revolutie in de binnenvaart!

Dank u wel.