Beste mensen goedemorgen,

Welkom op dit eerste Nationaal Binnenvaart Congres. Goed om u allemaal hier te zien op deze fantastische locatie: diergaarde Blijdorp! Veel mensen zullen denken: wat heeft een dierenpark met de binnenvaart te maken? Dat was ook mijn vraag! Maar dat is meer dan u denkt!

Neem het zee-aquarium. Iedere maand is er 600.000 liter vers oceaanwater nodig. Hoe denkt u dat het in het aquarium terecht komt? Precies, per schip! Een van de zeeschepen van Maersk haalt het water uit de oceaan. Op de Maasvlakte wordt het overgepompt op binnenvaartschip De Haaibaai. Deze brengt het via de Schie naar Blijdorp waar het via een pijpleiding in het aquarium terechtkomt. Vissen blij, bezoekers blij, Blijdorp blij!

Een binnenvaartschip als leverancier van vitaliteit! Hoe mooi is dat beeld! Ik vind het een inspirerend beeld voor een dag als vandaag waar nadrukkelijk de toekomst van de binnenvaart centraal staat.

En die toekomst is onzeker als we niet gezamenlijk in beweging komen.

Een gezonde toekomst van de binnenvaart is een duurzame binnenvaart, innovatiever, gericht op samenwerking, betrouwbaar en veilig en dus concurrerend. Dat is een spannende agenda die we alleen sector-breed kunnen oppakken. Daarom dit nationaal congres.

Ons uitgangspunt is goed. De grootste en modernste vloot van Europa. Meer dan 40% van alle goederen gaat over water en bijna 90% van de bulk. We zijn met meer dan 5000 kilometer aan vaarwegen direct verbonden met het Europese achterland waarvan een groot deel nog niet wordt benut. En het belangrijkste is hier samengebracht: we hebben een enorm kapitaal aan kennis en expertise opgebouwd.

Nederland is waterland. Ons land is verweven met water, met de binnenvaart in een bijzondere rol. Het is zelfs zo dat je aan de hand van één binnenvaartschip de geschiedenis van ons land kunt vertellen.

Ik las een tijd terug het boek ‘Een vrouw van staal’ van Corine Nijenhuis. Een biografie van het 100 jaar oude schip De Henriette. Alsof je met dit schip langs de geschiedenis van Nederland vaart. Twee wereldoorlogen, de crisisjaren, de bloeiperiode, de Deltawerken, de Afsluitdijk.

Je ziet het land veranderen en het schip verandert stapsgewijs mee om te overleven. De zeilen werden gestreken. Een motor werd ingebouwd. Het werd verlengd met drie meter, het kreeg een nieuwe kop en een nieuwe kont zoals de schipper het zelf zegt. Het schip werd minder afhankelijk van tij en wind en meer betrouwbaar. En daarmee aantrekkelijker voor verladers. Totdat het op was, het schip werd te klein, kon de concurrentie niet meer aan en na 100 jaar eindigde de Henriette als woonboot.

Een schip met 9 levens. En met veel meer lessen voor ons. Het laat zien dat het een prachtig vak is dat met veel liefde en toewijding wordt uitgeoefend, het laat zien hoe belangrijk vernieuwing is en hoe moeilijk het is om in je eentje die beslissingen te nemen – zeker als er meer stress dan lading is.

De belangrijkste les: op dezelfde voet doorgaan is a losing game.

Een les die we ons vandaag ter harte moeten nemen. Want ik zie dat de binnenvaart de concurrentieslag gaat verliezen als iedereen op dezelfde voet doorgaat. Verladers zijn geneigd om vooral weer voor de weg te kiezen in plaats van het water. Op het gebied van verduurzaming en digitalisering dreigt de binnenvaart achter te blijven. Begrijpelijk want als je als schipper maar één keer in de 30, 40 jaar kunt innoveren, krijg je het moeilijk. Een vrachtwagen vernieuwt eens in de pakweg 7 jaar.

Natuurlijk kun je als schipper alléén die investeringen niet opbrengen. Dat gaat een stuk makkelijker als je dit gezamenlijk oppakt, bijvoorbeeld in de vorm van coöperaties. Eigendom van een schip is ook niet per se noodzakelijk. Leasen ook een mogelijkheid.

Er zijn nieuwe vormen van ondernemen nodig. De binnenvaart zal de slag van schip naar keten moeten maken. Meer samenwerking is de sleutel voor een krachtige toekomst.

Natuurlijk roept dat ook vragen op: hoe dan? Wat zijn de beste condities? Waar mogelijk helpen we met nieuwe kennis. We zijn met de Centrale Commissie voor de Rijnvaart bezig met een onderzoek naar nieuwe vormen van ondernemerschap. Volgend voorjaar verwachten we daar meer over te kunnen vertellen.

Ik ben blij met de voorzichtige stappen in de goede richting die nu worden gezet. Ik denk aan de Green Deal die we hebben afgesloten. Daar is lang aan gewerkt. En dat ging niet zonder slag of stoot. Maar de Deal is er en we gaan de ambities realiseren.

Ik zie ook voorbeelden van interessante innovaties. Zoals Shipping Technology die deze zomer met een testversie van een automatische stuurpiloot kwam, volledig op basis van kunstmatige intelligentie – indrukwekkend en veelbelovend. Of de eerste initiatieven met elektrisch varen, met behulp van windenergie die in batterijen is opgeslagen. Een hele nieuwe manier van wind in de zeilen!

Waar het om gaat is: we hebben de binnenvaart nodig, om op een duurzame en efficiënte manier onze goederen te vervoeren, om het dichtslibben van de wegen te voorkomen en onze internationale concurrentiepositie te versterken. Natuurlijk moet de basis daarvoor op orde zijn. Ik heb het over onze infrastructuur. Ik ken de zorgen. Daar gaan we iets aan doen.

Op korte termijn zullen we voor 100 miljoen aan extra onderhoudsmaatregelen nemen. Bovenop de 600 miljoen die we jaarlijks investeren in beheer en onderhoud van vaarwegen. We geven daarbij voorrang aan de locaties waar zich de meeste storingen voordoen, zoals de Brabantse Kanalen en de Maas. We nemen maatregelen tegen de storingen bij sluis Weurt. We werken hard aan de verbetering van het schutproces bij de sluizen Born, Lith en Belfeld. Het zijn maar een paar voorbeelden…

Ook droogte staat een snelle doorstroming in de weg. Vorig jaar zijn we met onze neus op de feiten gedrukt. Op veel plekken konden schepen met minder dan de helft van hun laadcapaciteit varen. Bijna alles wat kón varen, was onderweg.

De kans op droge zomers is groter geworden - dus absoluut iets om rekening mee te blijven houden. We nemen allerlei maatregelen, zoals het steeds tijdig doorgeven van actuele waterstanden, een pilot om de harde laag bij Nijmegen aan te pakken en internationaal overleg met de landen bovenstrooms.

Er is genoeg om de tanden in te zetten. U doet dat vandaag aan de hand van de big five – hoe toepasselijk in Blijdorp! Dit is echter geen big five om passief te bewonderen en te koesteren. Integendeel: vijf grote thema’s gaan we actief aanvallen, binnenstebuiten keren en uitbenen om te bepalen hoe we er verder mee gaan.

Ik heb het over de energietransitie, digitalisering, infrastructuur, logistiek en arbeidsmarkt. Zeker ook de arbeidsmarkt, want dreigende tekorten op de arbeidsmarkt spelen nu al een rol. Heel belangrijk om na te denken hoe we het vak aantrekkelijker maken voor jongeren die voor hun beroepskeuze staan. En ook hoe we zorgen voor goed werkgeverschap en een Europees gelijk speelveld.

Gezien alle kennis en expertise die u heeft, heb ik er vertrouwen in dat we stappen kunnen zetten.

Gezamenlijk: het is belangrijk om te beseffen dat niemand hier alleen voor staat.

De rode draad is: hoe zorgen we voor een gezonde toekomst van de binnenvaart? Veilig, concurrerend en duurzaam. Een binnenvaart die vitaliteit brengt. Een onmisbare schakel. Niet alleen hier in Blijdorp, maar ook nationaal en internationaal.

Er is nog veel potentie: de grens van de capaciteit van onze rivieren is nog lang niet in zicht! We hebben de kennis. We hebben fantastische voorzieningen om innovaties te testen.

Er liggen voldoende kansen om te verzilveren. Maar daar is wel uw inzet voor nodig. Grijp uw kansen als ondernemer, investeer in samenwerking, laat u horen en zien in de logistieke keten. Samen staan we sterker!

Ik hoop nog veel van u te horen en ik wens u alle succes!

Dank u wel.